Με τον όρο βοοειδή περιγράφονται τα κατοικίδια μηρυκαστικά της ομοιογένειας bovini.
Τα κατοικίδια βοοειδή ανήκουν στο γένος Bos taurus της οικογένειας Bovidae της Τάξης Αρτιοδάκτυλα και προέρχονται από το άγριο είδος Bos primigenius που δεν υπάρχει σήμερα.
Τα βοοειδή είναι μεγαλόσωμα θηλαστικά και χρησιμοποιούνται από τον άνθρωπο από αρχαιοτάτων χρόνων για το γάλα, το κρέας και το δέρμα τους, αλλά και για εργασία.
Τα βοοειδή ενηβώνονται στην ηλικία των 6 - 12 (κατά μέσο όρο 8) μηνών και το θηλυκό γεννά ένα συνήθως νεογνό (μοσχάρι) μετά από εγκυμοσύνη 9 μηνών.
ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ
Η εξημέρωση των βοοειδών, η οποία θεωρείται ως το σημαντικότερο βήμα του ανθρώπου στην εκτροφή και την εκμετάλλευση των ζώων, έγινε κατά τη Νεολιθική εποχή και υπαρχουν μαρτυρίες ότι ο άνθρωπος χρησιμοποιούσε τα βοοειδή ήδη πριν από 7.500 έτη.
Η βοοτροφία είχε μεγάλη επίδραση στην οικονομία και τον πολιτισμό των αρχαίων λαών. Στη Μεσοποταμία διαπιστώνεται από διάφορες παραστάσεις η ύπαρξη βοοειδών από το 4.500 π.Χ., ενώ στην Ινδία και την Αίγυπτο εκτρέφονταν βοοειδή από το 3.500π.Χ. Η βοοτροφία έπαιξε επίσης μεγάλο ρόλο στην αρχαία ελληνική μυθολογία και την οικονομία. Στην αρχαία Ελλάδα η κατοχή βοοειδών εθεωρείτο ένδειξη πλούτου. Οι αρχαίοι έλληνες χρησιμοποιούσαν τα βοοειδή στις θυσίες τους προς τους θεούς, από όπου και η ονομασία εκατόμβη (θυσία εκατό βοδιών).
Από την εποχή της εξημέρωσης των άγριων βοδιών, κατά τη νεολιθική εποχή, παρατηρείται μια σταδιακή εξέλιξη του πληθυσμού τους, που οφείλεται αφ΄ενός μεν στην επίδραση του περιβάλλοντος και την αλλαγή των συνθηκών διαβίωσης των ζώων, αλλά κυρίως στην παρέμβαση του ανθρώπου, ο οποίος από κάποια στιγμή άρχισε να απομακρύνει τα ζώα που δεν ανταποκρίνονταν στις προσδοκίες του και να διατηρεί εκείνα που τον εξυπηρετούσαν περισσότερο.
Αποτέλεσμα της ανωτέρω επιλογής ήταν να δημιουργηθούν ανά τους αιώνες πάρα πολλές φυλές βοοειδών, προσαρμοσμένες προς τις παραγωγικές εκείνες κατευθύνσεις που κάθε φορά επεδίωκε ο άνθρωπος.
ΦΥΛΕΣ ΒΟΟΕΙΔΩΝ
Σήμερα υπάρχουν περισσότερες από 200 φυλές βοοειδών, οι οποίες διαφέρουν σημαντικά στα εξωτερικά γνωρίσματα, τη σωματική τους διάπλαση και κυρίως την παραγωγική τους κατεύθυνση.
Οι παραπάνω φυλές, ανάλογα με την παραγωγική κατεύθυνση, διακρίνονται σε γαλακτοπαραγωγικές, κρεατοπαραγωγικές ή κρεοπαραραγωγικές, μικτής ή διπλής απόδοσης και τις εγχώριες φυλές.
1. Γαλακτοπαραγωγικές φυλές.
Τα ζώα των φυλών αυτών έχουν εξειδικευτεί στην παραγωγή γάλακτος, η οποία φτάνει τις 4.000 μέχρι και 15.000 λίτρα γάλακτος ανά γαλακτική περίοδο. Διακρίνονται για τη λεπτή γενικά κατασκευή του σώματος, του οποίου η επί μέρους διάπλαση έχει ως εξής:
Το κεφάλι: Είναι λεπτό, μακρύ, με μικρά λεπτά κέρατα και μικρά μάτια.
Ο τράχηλος: Είναι λεπτός, σχετικά μακρύς, με μικρή μυϊκή ανάπτυξη και περιορισμένη ή ανύπαρκτη λαμυρίδα.
Ο κορμός: Η ραχιαία γραμμή από το ακτώμιο μέχρι την έκφυση της ουράς είναι ευθεία, με μεγαλύτερη την απόσταση μεταξύ πάνω και κάτω γραμμής του κορμού στά πίσω μέρος του σώματος, δίνοντας έτσι στα ζώα γαλακτοπαραγωγικής κατεύθυνσης σχήμα "απιοειδές".
Στα ζώα γαλακτοπαραγωγικού τύπου δίνεται ιδιαίτερη προσοχή στη μορφή της λεκάνης και των μαστών, αφού μια ευρεία λεκάνη διασφαλίζει ευρύχωρη γεννητική οδό και ο καλά αναπτυγμένος μαστός προοιωνίζει καλή γαλακτοπαραγωγή.
Κυριότερες φυλές γαλακτοπαραγωγικής κατεύθυνσης είναι οι φυλές: Τζέρσεϋ, Γκέρνσεϋ και η Μαύρη Ποικιλόχρωμη Ολλανδίας (Φρίζιαν και Χολστάϊν-Φρίζιαν).
Εικόνα 1. Ταύρος και αγελάδα γαλακτοπαραγωγικού τύπου (Μαύρη Ποικιλόχρωμη Ολλανδίας)
2. Κρεατοπαραγωγικές (ή κρεοπαραγωγικές) φυλές.
Τα ζώα των φυλών αυτών έχουν εξειδικευτεί στην παραγωγή κρέατος και παρουσιάζουν μειωμένη γαλακτοπαραγωγή, μέχρι του σημείου που ουσιαστικά δεν αρμέγονται, αφού το λίγο παραγόμενο γάλα καταναλώνεται από το μοσχάρι. Διακρίνονται για την ογκώδη κατασκευή του σώματος, του οποίου η επί μέρους διάπλαση έχει ως εξής:
Το κεφάλι: Είναι ογκώδες και κοντό, ιδιαίτερα στο προσωπικό τμήμα.
Ο τράχηλος: Είναι κοντός, ευρύς και μυώδης.
Ο κορμός: Η πάνω γραμμή του κορμού είναι συνήθως παράλληλη με την κάτω, προσδίνοντας έτσι στα ζώα του τύπου αυτού κορμό κυλινδρικού σχήματος.
Οι κυριότερες φυλές κρεατοπαραγωγικής κατεύθυνσης είναι οι φυλές: Σαρολαί, Λιμουζίν, Άνγκους και Χέρφορντ.
Εικόνα 2. Ταύρος και αγελάδα κρεοπαραγωγικού τύπου (Σαρολαί)
3. Φυλές μικτής ή διπλής απόδοσης.
Τα ζώα των φυλών αυτών παρουσιάζουν σωματική διάπλαση ενδιάμεση μεταξύ εκείνης των γαλακτοπαραγωγικών και κρεοπαραγωγικών βοοειδών. Παρουσιάζουν μεγαλύτερη αντοχή στις δυσμενείς συνθήκες εκτροφής και αρκετά υψηλή προσαρμοστικότητα στις συνθήκες πολλών χωρών.
Οι κυριότερες φυλές διπλής απόδοσης είναι οι φυλές: Σβίτς ή Φαιά των Άλπεων και η Σίμμενταλ.
Εικόνα 3. Ταύρος και αγελάδα διπλής απόδοσης (Σίμμενταλ)
4. Εγχώριες ελληνικές φυλές.
Τα ζώα των φυλών αυτών είναι μικρόσωμα, με περιορισμένη μυϊκή ανάπτυξη και γαλακτοπαραγωγή. Παρουσιάζουν όμως πολύ μεγάλη ανθεκτικότητα, είναι λιτοδίαιτα, μακρόβια και υψηλής αναπαραγωγικής ικανότητας. Παλαιότερα χρησιμοποιούνταν και για εργασία.
Οι κυριότερες ελληνικές εγχώριες φυλές είναι η Ελληνική Βραχυκερατική Φυλή και η Ελληνική Στεππική Φυλή, στην οποία διακρίνεται ο τύπος Κατερίνης και ο τύπος Συκιάς Χαλκιδικής.
Σήμερα σχεδόν δεν υπάρχουν ζώα εγχώριων φυλών, εκτός ορισμένων θηλυκών κυρίως ζώων του τύπου Συκιάς που εκτρέφονται σε ορεινές άγονες περιοχές.
 |
Εοκόνα 4. Ταύρος και αγελάδα εγχώριας φυλής (Ελληνική στεππική φυλή, τύπος Συκιάς Χαλκιδικής)
ΟΝΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑ
α. Ζωντανά βοοειδή:
Το θηλυκό ζώο λέγεται αγελάδα και το αρσενικό λέγεται ταύρος, ενώ το ευνουχισμένο αρσενικό λέγεται βόδι. Το νεαρό ζώο λέγεται μοσχάρι και από της ηλικίας του ενός έτους και μέχρι των δύο ετών τα θηλυκά λέγονται μοσχίδες ή δαμαλίδες, ενώ τα αρσενικά λέγονται ταυρίδια ή δαμάλια.
β. Σφάγια βοοειδών:
Μόσχος: Το σφάγιο βοοειδούς από τη γέννησή του μέχρι την πτώση των δύο πρώτων παράμεσων νεογιλών δοντιών. Τα σφάγια αυτά έχουν μέχρι δύο μόνιμα δόντια και όλα τα άλλα νεογιλά.
Δάμαλις: Το σφάγιο βοοειδούς από την πτώση των δύο πρώτων παράμεσων νεογιλών δοντιών μέχρι την πτώση των δύο δεύτερων παράμεσων. Τα σφάγια αυτά έχουν 3 ή 4 μόνιμα δόντια και όλα τα άλλα νεογιλά.
Βόειον: Το σφάγιο βοοειδούς μετά την πτώση των δύο δεύτερων παράμεσων νεογιλών. Τα σφάγια αυτά έχουν τουλάχιστον 5 μόνιμα δόντια.
http://users.otenet.gr/
