Ο φίλος Κώστας blogger και όχι μόνο… πλέον και συν-γραφέας του εν λόγου blog, μου πρότεινε μέσω της αγάπης του για τη θάλασσα να σας ταξιδέψει στη μαγεία της...
Εγώ με τη σειρά μου να ξεκινήσω με παλιές γνώσεις μίας ξεχασμένης εποχής...
Έχετε σκεφτεί πως ψάρευαν και τι δολώματα χρησιμοποιούσαν οι αρχαίοι Έλληνες μιας και τα ψάρια ήταν μέρος της διατροφής τους;
Πώς τρέφονται τα ψάρια
Όταν είναι κανείς σε μεσόγειο μέρος φτιάνει μια στέρνα όσο μεγάλη θέλει και μπορεί και μαζεύει ψάρια από πόσιμα νερά ή και ψάρια που πηγαίνουν στη θάλασσα και τα βάνει στη στέρνα. Όσοι είναι κοντά στη θάλασσα ή σε λίμνη βάζουν στη στέρνα, απ' όλα τα είδη των ψαριών που βρίσκονται στη θάλασσα.
Πρέπει όμως να ταιριάζουμε το είδος των ψαριών με τη φυσική κατάσταση του τόπου όπου έχουμε φτιάξει τη στέρνα. Και αν ο τόπος αυτός είναι βαλτώδης πρέπει να βάνουμε στη στέρνα ψάρια από αυτά που γίνονται στους βάλτους. Αν είναι πετρώδης να βάνουμε πετρόψαρα.
Στη στέρνα επίσης βάνουμε και την εξής τροφή για τα ψάρια τα θαλασσινά καθώς και τα πετρόψαρα. Χλόη πάρα πολύ τρυφερή και ψαράκια πολύ μικρά και μερικών ψαριών τα σπάραχνα και τα άλλα εντόσθια και σύκα τρυφερά ψιλοκομμένα και τυρί τρυφερό και χωβιούς και γαρίδες και ότι άλλο τέτοιο έχουμε και ψίχα ψωμιού από πίτουρο ή σύκα ξηρά κοπανισμένα.
Τα ψάρια πληθαίνουν παντού αν ρίξουμε στα νερά που τρέφονται από το βοτάνι που λέγεται πολύσπορα (και είναι όμοιο με το πολυγόνατο) κοπανισμένο.
Για να μαζέψουμε τα ψάρια σε ένα μέρος
Παίρνουμε γλυφώνι, θρούμπι, ρίγανη και μαντζουράνα 4 δράμια από το καθένα, φλούδα από λιβάνι, σμύρνα και σινωπική 11 δράμια απ' το καθένα,, 70 δράμια αλεύρι διαλυμένο σε εύοσμο κρασί, 30 δράμια συκώτι χοιρινό ψημένο, άλλο τόσο ξύγκι γίδινο και 30 δράμια σκόρδα. Κοπανίζουμε καθένα από τα είδη αυτά χωριστά και έπειτα τα ανακατεύουμε με ψιλή άμμο και τα ρί¬χνουμε στο μέρος πού θα ψαρέψουμε. Ύστερα από μια ή δυο ώρες ρίχνουμε τα δίχτυα. Άλλοι κοπανίζουν αρσενική αγριομελιτζάνα, την περνούν από το κόσκινο και τη ρίχνουν στο νερό και μαζεύονται τόσα πολλά ψάρια που μπορούν να τα πιάσουν με τα χέρια.
Άλλοι παίρνουν 70 δράμια σκόρδα ή 70 δράμια σουσάμι καβουρδισμένο, γλυφώνι, ρίγανη, θυμάρι, μαντζουράνα, θρούμπι, αγριοσταφίδα 30 δράμια απ' το καθένα, βάνουν και 135 δράμια αλεύρι, άλλο τόσο πλιγούρι, 20 δράμια φλούδα από λιβάνι και τα ανακατεύουν με χώμα και με πίτουρα και τα ρίχνουν στο νερό.
Για να πιάσουμε ποταμίσια ψάρια
Παίρνουμε ξύγκι προβατίσιο, σουσάμι καβουρδισμένο, σκόρδα, κρασί εύοσμο, ρίγανη, θυμάρι και μαντζουράνα ξερή, κοπανίζουμε απ' το καθένα το ανάλογο μέρος, τα βάνουμε μέσα σε ψωμί και τα ρίχνουμε στο νερό.
Για να ψαρέψουμε σ' ένα μέρος κάθε λογής ψάρια
Παίρνουμε αίμα από βόδι, γίδα, πρόβατο και χοίρο και την κοπριά απ' τα ψιλά άντερα των ιδίων ζώων, θυμάρι, ρίγανη, γληφώνι, θρούμπι, μαντζουράνα; σκόρδο, τρυγιά από εύοσμο κρασί-τό ίδιο ποσό απ' το καθένα και ξύγκι ή μυαλό από τα ίδια ζώα, τα κοπανίζουμε στην αρχή χωριστά και υστέρα όλα μαζί και τα κάνουμε ζυμάρι και τα ρίχνουμε στο μέρος που θα ψαρέψουμε και ύστερα από μια ώρα ρίχνουμε τα δίχτυα.
Δόλωμα για όλα τα ψάρια
Παίρνουμε αίμα από μαύρη γίδα, τρυγιά από εύοσμο κρασί και ζυμάρι και τα ανακατεύουμε. Ζυμώνουμε μαζί και πλεμόνι από γίδα πολύ ψιλοκομμένο και μεταχειριζόμαστε το δόλωμα. Αν πασπαλίσουμε το ορμίδι με αλάτι δεν ζυγώνει καθόλου ψάρι.
Τα δολώματα των ψαριών
Το δόλωμα του πελαγίσιου κεφάλου, του βάτου, του σκόρπιου (σκορπιδιού), της μουρούνας, των φαγκριών, της συναγρίδας, των σκάρων, μπαρμπουνιών, γουφαριών (λεπιών), ζαργανών, του μπογιατζή, των μαγιάτικος των σαφριδιών, σακούτων, μελανουριών, της μαρίδας, των κεφάλων, χταποδιών, σαλαχιών, της γόπας, των μυδιών, της μουρμούρας, των μυλοκοπιών, τών σουπιών, της φωκίδας, των αστακών, της μουδιάστρας, του γίλλου, των αλαβήτων (ρινοβάτων), των σαργών, των γαρίδων, της χαρακίδας (σουβλομυτάρι), της γλώσσας, της τσιπούρας (χρυσόφας), των αλιαντρίδων, της φρίσσας, των ποταμίσιων ψαριών όλων, της τζερδέλας,; της ψιλής θαλασσινής μαρίδας, των χωβιών, των δάκων, του γουρουνόψαρου (κολαούζου), των γαλέων, των λεπιδωτών, των ροφών, του μαινουλιού, της σμέρνας, των σικυών, των χελιών, των κηρύκων, των γλίνων, της πορφύρας, των λαυρακιών και για όλα τα ψάρια, σ' όλες τις εποχές και για την ψιλή μαρίδα είναι αυτό που θα σημειώσουμε παρακάτω.
Το δόλωμα αυτό τραβάει πρώτα τα μεγάλα ψάρια ήτοι τους γίλλους, τους μπακαλάους, τα φαγγριά και τα άλλα μεγάλα ψάρια. Γιατί άμα το βάλουμε στο αγκίστρι και πέσει στο νερό, τα μικρά ψάρια φοβούνται τα μεγάλα και φεύγουν. Τα δε μεγάλα τα τραβάει το δόλωμα και βγαίνουν απ' τις φωλιές τους κι' αν ακόμα είναι μακριά 400 μέτρα. Και καθώς έρχονται παίζουν και τσακώνονται το ένα με το άλλο και ευχαριστημένα ξεκολλούν χωρίς να σπαράξουν και χωρίς να κόβουν το ορμίδι.
Πώς γίνεται το δόλωμα. Το δόλωμα αυτό γίνεται ως εξής:
Παίρνουμε κρέας από γουλιανό 11 δράμια, άλλη τόση βρώμη, κόκκινο αγκάθι ξερό από αγριαγκινάρα, γλυκάνισο και τυρί γίδινο 5 δράμια απ' το καθένα, 3 δράμια πολύκαρπο, 5 δράμια αίμα χοιρινό και 5 δράμια χαλθάνη και τα κοπανίζουμε καλά καθένα χωριστά, τα ανακατεύουμε, βάζουμε και κρασί μπρούσκο ανόθευτο, τα φτιάνουμε κουλουράκια και τα ξεραίνουμε στον ίσκιο.
Δόλωμα που χρησιμεύει μόνο για τους πολύ μεγάλους σικυνούς επειδή είναι πολύ δυνατό
Παίρνουμε φακή καβουρδισμένη 4 δράμια, κύμινο καβουρδισμένο ενάμισι δράμι, αγουρίδα και κρέας ώμου κεφάλου 5 δράμια από το καθένα, 5 δράμια κορακοπόδι (αγριάδα), σάρωμα (κοκκωνόχορτο) πικρό ήτοι ενάμισι δράμι, χουρμά ξερό 5 δράμια και καστόριο ενάμισι δράμι. Τα κοπανίζουμε αυτά όλα μαζί, βάνουμε και χυλό από άνηθο και κάνουμε κουλουράκια και το μεταχειριζόμαστε.
Δόλωμα για τα ποταμίσια ψάρια πού το μεταχειριζότανε και ο Οπιανός
Παίρνουμε αίμα από μοσχάρι και κρέας μοσχαρίσιο ψιλοκομμένο και τα βάζουμε μέσα σ' ένα ποτήρι όπου τα αφήνουμε 10 ήμερες και κατόπιν τα χρησιμοποιούμε για δόλωμα.
Δόλωμα για να έρχονται αμέσως τα ψάρια
Ζυμώνουμε αλεύρι και το κάνουμε ζυμάρι και το ρίχνουμε στο νερό.
Δόλωμα για τη ποταμίσια λιανομαρίδα
Παίρνουμε 270 δράμια πίτουρα από κριθάρι κι' άκοπη φακή 320 δράμια, τα βρέχουμε και τα ανακατεύουμε με ανάλογο ποσό γάρο ανόθευτο, βάζουμε και 320 δράμια σουσάμι και το σκορ¬πίζουμε λίγο-λίγο γύρω μας. Μόλις το σκορπίσουμε όλη η λιανομαρίδα θα έλθει κοντά κι' αν ακόμη βρίσκεται σε απόσταση 1000 μέτρων. Τα μεγάλα όμως ψάρια θα φύγουν απ' τη μυρωδιά. Και έτσι θα επιτύχουμε το σκοπό μας.
Δόλωμα για τα γουρονόψαρα
Παίρνουμε 5 δράμια σουσάμι, 3 δράμια κεφάλι από σκόρδο, κρέας από ορτύκι παστό 3 δράμια και ενάμισι δράμι πολύκαρπο, τα λιώνουμε στο γουδί, τα κάνουμε κουλούρια και τα μεταχειριζόμαστε.
Δόλωμα για τα χέλια
Παίρνουμε 10 δράμια από θαλασσινή σαρανταποδαρούσα (κολλητσιάνο), 10 δράμια γαρίδες και ενάμισι δράμι σουσάμι και τα μεταχειριζόμαστε.
Δόλωμα για το πελαγίσιο κέφαλο
Παίρνουμε ένα κουκί μαλάβαθρο, 10 κουκιά πιπέρι, 4 κουκιά μαυροκούκι, λίγο άνθος από βούρλο, τα κοπανίζουμε και τα ανακατεύουμε όλα μαζί. Έπειτα βρέχουμε την ψίχα από ψωμί καθαρό με 80 δράμια κρασί Μαρεωτικό ανακατεύουμε μαζί και τα άλλα και το μίγμα το χρησιμοποιούμε για δόλωμα.
Άλλο δόλωμα πολύ καλό για να ψαρεύουμε όμως μόνον μεγάλους κεφάλους
Παίρνουμε 5 δράμια συκώτι από μαγιάτικο, 10 δράμια θαλασσινές γαρίδες, 5 δράμια σουσάμι, 10 δράμια πλιγούρι, 3 δράμια κρέας από γουφάρι ωμό, τα κοπανίζουμε μαζί και τα ανακατεύουμε στάζοντας επάνω πετιμέζι και κάνουμε κουλουράκια.
Δόλωμα για τούς πελαγήσιους κεφάλους
Βάζουμε τα αχαμνά κριαριού σε αγγείο πήλινο και από πάνω βάζουμε άλλο αγγείο πήλινο και το σφίγγουμε καλά ώστε να μην μπαίνει αέρας από πουθενά και τα βάζουμε να ψηθούν απ' το πρωί έως το βράδυ σε καμίνι υαλουργίας. Θα τα βρούμε δε τότε μαλακά σαν τυρί και τα χρησιμοποιούμε για δόλωμα.
Μαγική μέθοδος που λέγεται «πτολάτος» και χρησιμεύει για να μαζευτούν τα ψάρια στο ίδιο μέρος της θαλάσσης
Παίρνουμε 3 θαλασσινά στρείδια απ' αυτά που γίνονται στις πέτρες, τους βγάνουμε το κρέας και γράφουμε στο όστρακο (τσόφλοιο) τα έξης ονόματα και αμέσως θα δούμε τα ψάρια να μαζεύονται στο ίδιο μέρος. Τα ονόματα αυτά είναι Ίαώ, Σα6αώθ, τα μεταχειριζόντανε δε και οι Ιχθυοφάγοι.
Δόλωμα για τα μπαρμπούνια και τους μεγάλους σκάρους που το μεταχειριζόμαστε σε μέρη που δεν πηγαίνουν μικρά ψάρια επειδή το ρεύμα είναι ορμητικό. Το δόλωμα αυτό είναι αποτελεσματικό.
Παίρνουμε 10 δράμια κρέας από τοφλϊνο) ποταμίοιο, 10 δράμια φακή άκοπη καβουρδισμένη, 5 δράμια γαρίδες ποταμίσιες, ενάμισι δράμι μαλάβαθρο, τα κοπανίζουμε και τα ανακατεύουμε με το ασπράδι του αυγού όρνιθας, τα κάνουμε κουλουράκια και το μεταχειριζόμαστε.
Δόλωμα για τα μεγάλα θαλασσινά ψάρια τους μπακαλάους, γαλέους, ροφούς και άλλα τέτοια
Παίρνουμε 10 δράμια αχαμνά από κόκορα και 20 δράμια κουκουνάρια, τα καβουρδίζουμε και τα κοπανίζουμε (τρίβονται σαν το ψωμί) και φτιάνουμε κουλουράκια και με αυτά δολώνουμε.
Δόλωμα για τη σμύρνα
Παίρνουμε 10 δράμια κρέας από γουλιανό ποταμίσιο, 5 δράμια σπόρο από αγριαπήγανο, 5 δράμια ξύγκι μοσχαρίσιο, 10 δράμια σουσάμι, τα κοπανίζουμε τα κάνουμε κουλουράκια και δολώνουμε.
Δόλωμα για τα χταπόδια και τις σουπιές
Παίρνουμε 10 δράμια αλάτι αμμωνιακό (νισαντήρι) και 5 δράμια βούτυρο γίδινο, τα κοπανίζουμε και κάνουμε κουλουράκια κι' αλείφουμε τα σκοινιά και τα πανιά που είναι χωρίς κρόσσια. Κι' έτσι τα χταπόδια και οι σουπιές -θα τρέξουν κοντά να βοσκήσουν και δεν φεύγουν. Και τότε σηκωνόμαστε και μαζεύουμε στη βάρκα αστακούς, κήρυκες, πορφύρες και όσα άλλα είναι.
Δόλωμα για τα χέλια και τα όστρακα
Παίρνουμε 10 δράμια αλάτι αμμωνιακό, ενάμισι δράμι κρεμμύδι, 8 δράμια ξύγκι μοσχαρίσιο, τα ανακατεύουμε και αλείφουμε με αυτά τα μαυρογάλαζα αγκίστρια που έχουμε. Αμέσως δε από τη μυρωδιά θα έλθουν τα χέλια και τα όστρακα και θα παραδοθούν μόνα τους.
Δόλωμα για όλα τα ψάρια και για όλες τις εποχές
Παίρνουμε 4 φύλλα από σίσγουδο, ένα φύλλο κύπερη, μαϊντανό ίσα μ' ένα κουκί, κύμινο όσο πιάνουμε με τα 3 δάκτυλα και μια χούφτα άνηθο, τα κοπανίζουμε και τα κοσκινίζουμε και τα βάνουμε σε καλαμίδα. Όταν μας χρειασθώ το δόλωμα βρίσκουμε λεβίθες ή σκουλήκια χοντρά (απ' αυτά πού βγαίνουν ύστερα απ' τη βροχή και τα πλένουμε και τα βάνουμε μέσα σ' ένα δοχείο. Μαζεύουμε δε και αγριάδα υγρή και τη σφίγγουμε στο χέρι και την ανακατεύουμε με όσο χρειάζεται απ' το δόλωμα πού έχουμε στην καλαμίδα. Κατόπιν βάζουμε και τις λεβίθες στο μίγμα και τα τρίβουμε όλα μαζί και κατόπιν δολώνουμε.
Δόλωμα για την λιανομαρίδα που πιάνεται με το καλαμίδι
Παίρνουμε 320 δράμια γαρίδες ποταμίσιες, τις μουσκεύουμε μέσα σε γάρο ανόθευτο από μισηρούς παστούς, τη διατηρούμε 2 ημέρες και την τρίτη δολώνουμε. Πρέπει να ψαρεύουμε με 2 καλαμίδια και καθένα απ' αυτά να έχει 4 αγκίστρια και να έχουμε μαζί μας κι' ένα βοηθό. Έτσι θα πιάσουμε, τόσα πολλά ψάρια ώστε ούτε εκείνοι που ψαρεύουν με την απόχη ή με τον πεζόβολο να μας περάσουν.
Δόλωμα γενικό
Κοπανίζουμε φακή με νισεστέ ξερό, τα ανακατεύουμε και δολώνουμε.
Δόλωμα για όλα τα ψάρια
Παίρνουμε κρέας από κοχλιούς, χωρίς τις ουρίτσες και δολώνουμε. Δεν πρέπει όμως να μεταχειριζόμαστε μεγάλους κοχλιούς.
Δόλωμα που χρησιμοποιείται όταν ψαρεύουν με κιούρτο (ψαροκόφινο)
Ανακατεύουμε το χυμό από μυροβάλανο με κοπριά ανθρωπινή και με ψωμί καθαρό, αφού πρώτα τα τρίψουμε καθένα χωριστά. Τα βάνουμε κατόπιν μέσα στον κιούρτο και τα μετα¬χειριζόμαστε.
Άλλο δόλωμα για τον κιούρτο
Το δόλωμα τούτο το χρησιμοποιούν καθώς έχω διάβαση οι Ιχθυοφάγοι. Παίρνουμε μικρά σαλιγκάρια (βουλωμένα) απ' αυτά που είναι στις πέτρες, τους βγάζουμε το κρέας και το χρησιμοποιούμε.
Δόλωμα για τους θαλασσινούς κεφάλους, τους σκάρους και τα μπαρμπούνια
Ανακατεύουμε κόκκαλο από σουπιά, με δυόσμο χλωρό, με νερό, με ψιλοκοσκινισμένο αλεύρι και μ' ενάμισι δράμι τυρί αγελαδινό και το μεταχειριζόμαστε.
Δόλωμα μόνο για τους σκορπιούς (σκορπίδια)
Ανακατεύουμε πριονίδια από ξύλο συκαμινιάς και κοτσάνι από αγκινάρα με 10 δράμ. κίννα και 5 κάμπιες από κραμπολάχανο και σιτάρι ψιλοκοσκινισμένο και άμμο. Χύνουμε μέσα και νερό και τα κάνουμε όλα μαζί ζυμάρι και δολώνουμε.
Δόλωμα για θαλασσινά φαγγριά
Ανακατεύουμε ζουμί από μαυροκούκι με ακρίδες και λεβίθες και με άχνη από σιτάρι. Χύνουμε έπειτα μέσα και νερό ώστε το μίγμα να γίνει παχύρρευστο σαν μέλι και δολώνουμε.
Δόλωμα μόνο για τις ζαργάνες
Ζυμώνουμε χολή από μοσχάρι με αλεύρι, με λάδι και με νερό, τα κάνουμε ζυμάρι και δολώνουμε. Το ίδιο δόλωμα το μασούμε και το φτύνουμε στο νερό κι' έρχονται κοντά μας τα ψάρια.
Δόλωμα μόνο για τα μαγιάτικα
Καίμε καρύδια ως που να γίνουν στάχτη και τα τρίβουμε μαζί με ματζουράνα, με ψωμί βρεμένο, με καθαρό νερό και με γίδινο τυρί. Τα κάνουμε όλα μαζί ζυμάρι και δολώνουμε.
Δόλωμα μόνο για τις μαρίδες
Κοπανίζουμε σκόρδα με ψωμί και τυρί γίδινο και γελαδινό και με παστρική άχνη, κάνουμε ζυμάρι και ρίχνουμε το δόλωμα.
Δόλωμα για τους βάτους
Ανακατεύουμε κοπριά από περιστέρι με σεμιγδάλι ρίχνουμε και νερό και το ζυμώνουμε.
Άλλο: Βράζουμε σπόρο από μαρούλι και χύνουμε μέσα βούτυρο και σεμιγδάλι και κατόπιν τρίβουμε το μίγμα που θα γίνει.
Δόλωμα για τη μουρούνα
Βράζουμε χλωρό μούσκλι από πέτρα με λάδι και δολώνουμε.
Δόλωμα για μπακαλάους
Παίρνουμε γουφάρι, μπογιατζή και φρίσσα, τούς βγάνουμε τα κόκκαλα, βάνουμε και μούσκλια κι' αλεύρι από κριθάρι και κάνουμε ζυμάρι και δολώνουμε.
Δόλωμα για σαφρίδια και μελανούρια
Μουσκεύουμε τσουκνίδα σε χυλό από κόλιαντρο χλωρό και την κάνουμε ζυμάρι με σεμιγδάλι και δολώνουμε.
Δόλωμα για πελαγήσιους κεφάλους και για τους μικρούς
Ανακατεύουμε ψωμί από άχνη και τυρί γίδινο και ασβέστη, τα ζυμώνουμε μαζί χύνοντας και νερό θαλασσινό και κάνουμε ζυμάρι και δολώνουμε.
Δόλωμα για χταπόδια
Δένουμε μουρμούρες ψιλές γύρω από ένα δυνατό ξύλο και δολώνουμε.
Δόλωμα για τις σουπιές
Ανακατεύουμε λάδι με τρυγιά χωρίς νερό και πηγαίνουμε στο μέρος πού θα ψαρέψουμε και το ρίχνουμε. Οι σουπιές όταν ιδούν την τρυγιά να κατεβαίνει αφήνουν τη μελάνη τους και περνούν στο μέρος όπου φάνηκε το λάδι και τότε τις πιάνουμε.
Δόλωμα για τους αστακούς
Δένουμε μουρμούρα σε δυνατό ξύλο, κοπανίζουμε δε και 10 πορφύρες μαζί λάδι και τις ανακατεύουμε μ' ένα μικρό μούσκλι και ραντίζουμε το βράχο όπου είναι oι αστακοί και έτσι θα τούς πιάσουμε.
Δόλωμα για τα μελανούρια
Παίρνουμε συκώτι από γίδα και τα βάνουμε δόλωμα στ' αγκίστρια. Υπάρχει δε και άλλο δόλωμα για το ψάρεμα στη θάλασσα ή για πολλά ψάρια. Το δόλωμα από νύχι γίδας ή γαιδάρου.
Πηγή: Γεωπονικά-Κασσιανού Βάσσου
http://www.ftiaxno.gr/
